حضور مدیرعامل شرکت داتا در میزگرد تخصصی «هوش مصنوعی در بانکداری»

در عصری که فناوری با سرعتی سرسام‌آور پیش می‌رود، هوش مصنوعی به عنوان انقلابی در صنایع مختلف، به ویژه صنعت بانکداری ظهور کرده است. در همین راستا، روزنامه دنیای اقتصاد، نشست تخصصی با عنوان «هوش مصنوعی در بانکداری» برگزار کرد که علی گلزاده، مدیرعامل شرکت داتا، به عنوان یکی از متخصصان برجسته این حوزه در آن حضور داشت.

این نشست که با حضور کارشناسان دیگری همچون فواد قادری، استاد دانشگاه در حوزه هوش مصنوعی و حسن زادمیر، کارشناس حوزه هوش مصنوعی برگزار شد، به بررسی عمیق جایگاه و چالش‌های هوش مصنوعی در نظام بانکی ایران پرداخت.

نگاهی به وضعیت هوش مصنوعی در صنعت بانکداری ایران

علی گلزاده، با نگاهی تحلیلی به وضعیت کنونی هوش مصنوعی در صنعت بانکداری، الگوریتم‌های هوش مصنوعی را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: الگوریتم‌های کلاسیک و الگوریتم‌های جدید که با ظهور مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) در سال‌های اخیر پدیدار شده‌اند.

او در تحلیل خود اشاره کرد: «در حوزه الگوریتم‌های کلاسیک، صنایع مختلف ایران، از جمله صنعت بانکداری، از سال‌های گذشته ورود کرده‌اند و در بخش‌های متعددی از جمله خدمات مشتریان و همچنین فرآیندهای داخلی بانک از این فناوری استفاده می‌شود.» به گفته مدیرعامل داتا، کاربردهایی مانند کشف تقلب، شناسایی قمار و پول‌شویی و تشخیص تخلفات بانکی از جمله حوزه‌هایی هستند که بانک‌ها با بهره‌گیری از الگوریتم‌های کلاسیک در آنها پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند.

اما در مقابل، در حوزه الگوریتم‌های جدید، به نظر می‌رسد صنایع بزرگ ایران، از جمله صنعت بانکداری، هنوز شناخت دقیقی از این فناوری‌ها ندارند و نمی‌دانند چگونه از آنها به‌گونه‌ای بهره بگیرند که ارزش افزوده ایجاد کند، هزینه‌ها را کاهش و کارآیی را افزایش دهد.

چالش‌های زیرساختی؛ مانعی بر سر راه تحول دیجیتال

گلزاده در ادامه به زیرساخت‌های داده‌ای و پردازشی به عنوان یکی از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه هوش مصنوعی در صنعت بانکداری اشاره کرد. به گفته او، در زمینه داده‌ها، صنعت بانکداری ایران هنوز دارای یک زیرساخت جامع و یکپارچه از اطلاعات مشتریان، با کیفیت بالا و در سطح کلیه بانک‌ها و بانک مرکزی نیست.

از سوی دیگر، در بخش زیرساخت‌های پردازشی نیز، علاوه بر هزینه‌های بالا، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها باعث شده است که تهیه این زیرساخت‌ها بسیار دشوار و پیچیده باشد. این مسأله به ویژه در تعامل با فناوری‌های نوین هوش مصنوعی که نیازمند قدرت پردازشی بالا هستند، چالش‌برانگیز است.

پیشرفت در اعتبارسنجی هوشمند: گامی به جلو

با وجود تمام چالش‌ها، مدیرعامل داتا به پیشرفت‌های قابل توجهی که در زمینه اعتبارسنجی مشتریان بانکی صورت گرفته، اشاره کرد. در حال حاضر، یک سیستم اعتبارسنجی عمومی وجود دارد که توسط صنعت بانکی و بانک مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما این سیستم مبتنی بر هوش مصنوعی نیست، بلکه بر اساس قوانین مشخصی افراد را اعتبارسنجی می‌کند.

گلزاده توضیح داد که در سال‌های اخیر، بانک‌ها تلاش کرده‌اند این فرآیند را به‌صورت اختصاصی پیاده‌سازی کنند: «دلیل اصلی این اقدام آن است که سیستم اعتبارسنجی بانک مرکزی برای افرادی که سابقه دریافت تسهیلات ندارند، امتیاز اعتباری بسیار پایینی در نظر می‌گیرد. این مساله به‌ویژه در سرویس‌های آنلاین جدید، مانند BNPL (الگوی الان بخر، بعدا پرداخت کن)، چالش‌برانگیز شده است؛ زیرا بسیاری از جوانان که تاکنون وامی دریافت نکرده‌اند، در این سیستم‌ها امتیاز اعتباری مناسبی ندارند و به همین دلیل، از دریافت تسهیلات محروم می‌شوند.»

نکته امیدوارکننده‌ای که مدیرعامل داتا به آن اشاره کرد، آیین‌نامه اخیر بانک مرکزی برای اعتبارسنجی و تاسیس شرکت‌های فعال در این حوزه است. این آیین‌نامه به شرکت‌هایی که مجوز فعالیت در حوزه اعتبارسنجی دریافت می‌کنند، اجازه می‌دهد علاوه بر داده‌های بانکی، به اطلاعات تکمیلی مانند سوابق خرید و تخلفات افراد نیز دسترسی داشته باشند. گلزاده معتقد است اگر این روند ادامه یابد و سیاست‌های مناسبی اتخاذ شود، می‌تواند تحول قابل ‌توجهی در فرآیند اعتبارسنجی ایجاد کند.

چشم‌انداز آینده و راهکارهای پیشنهادی

گلزاده در پایان این نشست، راهکارهایی برای توسعه بهتر هوش مصنوعی در صنعت بانکداری ایران ارائه کرد. او به وجود استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فین‌تک قدرتمند در ایران اشاره کرد که می‌توانند در تسریع توسعه هوش مصنوعی در کشور موثر باشند؛ اما متأسفانه داده‌های لازم در اختیار آنها نیست.

پیشنهاد کلیدی مدیرعامل داتا ایجاد یک «سندباکس» (محیط آزمایشی) است که در آن داده‌های تقلبی یا نمونه‌ای وجود داشته باشد و این امکان را فراهم کند که مدل‌های هوش مصنوعی استارت‌آپ‌ها آزمایش شوند. به گفته او، «این کار می‌تواند زیرساختی اولیه باشد که سرعت توسعه شرکت‌هایی مانند ما را افزایش دهد.»

همچنین، گلزاده بر لزوم تدوین سیاست‌های کلان در حوزه هوش مصنوعی برای تمامی صنایع کشور تأکید کرد و اظهار داشت که اگر سازمان‌های مسئول بتوانند در این زمینه گام‌های مؤثری بردارند، می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر برای هوش مصنوعی در صنعت بانکداری ایران امیدوار بود.

* گزارش کامل میزگرد در شماره ۶۲۳۴ روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شده است