حاکمیت هوش مصنوعی و مدیریت داده در اقتصاد دیجیتال

اقتصاد دیجیتال به سرعت در حال تکامل است و موفقیت به‌کارگیری هوش مصنوعی در امور، وابستگی زیادی به قوت اقداماتی دارد که در بحث مدیریت و حاکمیت داده در حال انجام هستند. حالا و در شرایطی که روز به روز بر وابستگی شرکت‌ها به هوش مصنوعی برای خلق نوآوری و مزیت رقابتی در بیشتر می‌شود، حصول اطمینان از حفظ امنیت، حریم خصوصی و کیفیت داده‌ها ضروری است. سیاست‌های کارآمد حاکمیت داده نه تنها می‌توانند کارایی عملیاتی را بهبود دهند، بلکه به تقویت اعتماد عمومی نیز که برای سازگاری همگانی با هوش مصنوعی ضروری است، کمک خواهند کرد. این درحالی است که سیاست‌های ضعیف حاکمیت داده، می‌تواند به ایجاد مدلهای ضعیف و ناقص بر مبنای هوش مصنوعی، تصمیمات سوگیرانه و ایجاد ریسک‌های قانونی منجر شود و حتی خوش نامی شرکت را در معرض تهدید قرار دهد.

به‌کارگیری یک سیاست منسجم و قدرتمند برای حاکمیت داده، متضمن آن است که در توسعه و پیاده‌سازی برنامه‌های هوش مصنوعی، سلامت اخلاقی، شفافیت و مسئولیت‌پذیری حفظ شود. انطباق با مقررات جهانی حفاظت از داده، مانند GDPR اتحادیه اروپا، باعث حمایت و حفظ حقوق مصرف‌کنندگان و ترویج فرهنگ رقابت منصفانه خواهد شد. از منظر پایداری، یک سیاست‌ درست حاکمیت داده، از به‌کارگیری مسئولیت‌پذیرانه هوش مصنوعی حمایت می‌کند؛ مصرف انرژی را بهینه‌سازی می‌کند؛ جلوی اتلاف منابع را می‌گیرد و از تلاش‌های تعاملی حمایت می‌کند. چنین اقداماتی همزمان از حقوق فردی افراد حفاظت کرده و به فراگیری و پذیرش یک جامعه دیجیتال کمک می‌کند. موسسه جهانی مکنزی پیش‌بینی می‌کند که 70 درصد از شرکت‌ها تا سال 2030 دست‌کم یکی از انواع فناوری‌های هوش مصنوعی را به کارخواهند گرفت و کسب‌وکار خود را با آن سازگار خواهند کرد؛ این درحالی است که نتایج بررسی‌های PwC نشان می‌دهد که همین حالا نیز 58 درصد از شرکتها دست‌کم از یکی از کارکردهای هوش مصنوعی در کسب‌وکارشان استفاده می‌کنند.

در مقیاس جهانی، کشورهایی که در بحث حاکمیت داده چارچوب‌های مستحکمی دارند، توانسته‌اند موضع‌گیری بهتری برای رهبری فضای هوش مصنوعی اتخاذ کنند و در عین رعایت استانداردهای اخلاقی، نوآوری کنند. این امر به افزایش رقابت‌پذیری اقتصادی و اثرگذاری آنها در استانداردهای جهانی منجر می‌شود. برعکس، یک سیاست ضعیف حاکمیت داده می تواند به سواستفاده از هوش مصنوعی، تشدید نابرابری‌های دیجیتال و تهدیدهای سایبری بیانجامد و به به صورت بالقوه بی‌ثباتی جوامع و اقتصادها را تشدید کند.

اولویت قرار دادن حاکمیت داده، برای داشتن رشدی پایدار ضروری است و سازمانها را قادر خواهد کرد که از فرصت‌های جدید بهره‌برداری کنند و همزمان در جهانی که امور آن بر محور هوش مصنوعی می‌چرخد، از پایداری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی حمایت کنند.

اهمیت حاکمیت داده در هوش مصنوعی

حاکمیت داده مجموعه اقداماتی است که مدیریت دسترسی‌پذیری، کاربردپذیری، یکپارچگی و امنیت داده‌ها در یک سازمان را شامل می‌شود. در زمینه هوش مصنوعی، اجرای یک سیاست موثر برای حاکمت داده، متضمن آن است که مدلهای هوش مصنوعی بتوانند بر اساس مجموعه داده‌ای دقیق، قابل‌اعتماد و بدون سوگیری آموزش داده شوند که این امر به حصول نتایجی ارزشمند و اخلاقی منجر خواهد شد. بر عکس، نتیجه به کارگیری سیاست‌هایی ضعیف برای حاکمیت داده، مدلهای هوشمند اما ضعیف و ناقص خواهد بود که شهرت و اعتبار شرکت را در معرض تهدید قرار می‌دهند.

با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی، کشورهای سراسر جهان در حال توسعه و پیاده‌سازی چارچوبهای حاکمیت داده هستند تا بتوانند در فضای رقابتی بازارهای جهانی دوام بیاورند. مقررات عمومی اتحادیه اروپا برای حفاظت از داده‌های کاربران که به اختصار GDPR نامیده می‌شود، استانداردهای سطح بالایی را برای حفاظت از حریم خصوصی و داده‌های کاربران ارائه می‌کند و این مقررات به قدری دقیق و جامع هستند که حالا حتی سیاست‌های کلی جهانی در این مورد را نیز تحت تاثیر قرار داده‌اند. به ور مشابه، کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، چین و هند نیز در حال ساخت استراتژی‌های ویژه‌ای برای ایجاد تعادل میان نوآوری، امنیت و حریم خصوصی هستند.

شرکتهایی که مجدانه برای پیاده‌سازی چارچوب‌های قدرتمند حاکمیت داده تلاش می‌کنند، از مزایای پایدار این اقدامات بهره‌مند می‌شوند و پیش از هر چیز شاهد ارتقا کارایی عملیاتی خواهند بود؛ زیرا داده‌های باکیفیتی که به‌خوبی مدیریت شده باشند، باعث ایجاد مدلهای دقیق‌تر هوش مصنوعی و بینش‌های قابل‌اعتمادتر خواهند شد. این مورد در ادامه باعث بهینه‌سازی فرآیندهای کسب‌وکاری و بهبود تصمیم‌گیری خواهد شد. در مرحله بعدی، چنین شرکتهایی موفقیت بیشتری در جلب اعتماد عمومی کسب خواهند کرد؛ زیرا با اولویت قرار دادن حاکمیت داده توسط شرکت، خیال سهامداران و مشتریان از اینکه داده‌هایشان به گونه‌ای اخلاقی و امن مدیریت می‌شود، راحت خواهد بود. جلب چنین اعتمادی برای فراگیری و تطبیق عمومی جوامع با فناوری‌های هوش مصنوعی ضروری است.

افزون بر این، پایبندی به استانداردهای سختگیرانه و دقیق حاکمیت داده، به شرکتها کمک می‌کند تا با رعایت مقررات جهانی، از مجازات و جرایم قانونی بالقوه در امان بمانند. انطباق با مقرراتی مانند GDPR، نه تنها متضمن حفظ حقوق کاربر است، بلکه با ملزم کردن تمام مجموعه‌ها به رعایت قوانین مشابه، به ایجاد یک فضای رقابتی سالم و منصفانه کمک می‌کند و کل صنعت از این شفافیت بهره‌مند می‌شوند‌.

از منظر پایداری، اجرای مجموعه منظمی از سیاست‌های حاکمیت داده حمایتگر رویکرد مسئولیت‌پذیرانه در قبال به‌کارگیری هوش مصنوعی است و باعث می‌شود شرکتها ضمن بهینه‌سازی مصرف انرژی، بتوانند هزینه‌هایشان را کاهش دهند و در فضایی تعاملی، از رعایت استانداردهای حمایت کنند.

6 دلیل که حاکمیت داده بستری برای حاکمیت هوش مصنوعی است

سیل فرصت‌ها و چالش‌های روزافزون فناوری هوش مصنوعی باعث شده که هر روز حجم عظیمی از کمیته‌ها، فروم‌ها و سامیت‌های ممرتبط با هوش منصوعی تشکیل شوند. اگرچه وجود چنین تشکل‌هایی ضروری و مهم است، اما این پلتفرم‌ها عموما از یک محور اساسی برای مدیریت موثر هوش مصنوعی غافل هستند و آن چیزی نیست جز حاکمیت داده.

تمرکز جاری روی حاکمیت هوش مصنوعی با تمامی اقدامات اخلاقی، قانونی و اجتماعی آن درصدد است تا گریزی به این حقیقت بزند که یک حاکمیت موثر هوش منصوعی، در بطن خود، تماما به اصول و اقدامات حاکمیت داده وابسته است. این اشتباه نظری به شکل‌گیری مجموعه‌ای از رویکردهایی منجر شده که جوامع داده و هوش مصنوعی را جدا و ایزوله از هم می‌دانند؛ وجود نوعی هم‌افزایی میان این دو کاملا ضروری است.

این دو حوزه طبیعت در هم تنیده‌ای دارند. با طرح شش دلیل به بررسی این مساله می‌پردازیم که چگونه بدون وجود یک چارچوب مناسب برای حاکمیت داده، اجرای حاکمیت هوش مصنوعی غیرممکن خواهد بود. در پرداختن به مشترکات این دو موضوع، باید بر ضرورت یکپارچه ساختن حاکمیت داده در اقدامات هوش مصنوعی و پرورش رویکردی منسجم‌تر و موثر‌تر برای حاکمیت این فناوری تحول‌آفرین تاکید شود.

1. حاکمیت داده تمام چرخه عمر داده را تحت پوشش قرار می‌دهد و هوش مصنوعی نیز بخشی از این مساله است.
2. حاکمیت داده توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی مسئولیت‌پذیر که با یک موضوع مشخص تناسب دارند را میسر می‌کند.
3. حاکمیت داده موضوعاتی را مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد که ممکن است در هوش مصنوعی از نظر دور بمانند.
4. حاکمیت داده برای آنکه سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی مورد پذیرش و توجه جوامع قرار بگیرند ضروری است.
5. نگاه حاکمیت داده به فناوری، ندانم‌گرایی است؛ در نتیجه طبعیت کلی‌نگرتری دارد.
6. پیاده‌سازی، استانداردسازی و قانون‌گذاری حاکمیت داده، برای حاکمیت هوش مصنوعی درس‌های ارزشمندی به دنبال دارد. 

بهترین اقدامات برای تضمین کیفی داده‌ها و مدیریت موثر آنها

برای اطمینان از اینکه داده‌ها از سطح کیفی مناسبی برخوردار باشند و به گونه‌ای موثر مدیریت شوند، شرکتها باید مرتبا داده‌های خود رو تمیز و به‌روز کنند تا بتوانند دقت و قابل‌اطمینان بودن آنها تضمین کنند. یکپارچه کردن داده‌های جمع‌آوری شده از منابع مختلف برای ایجاد مجموعه‌ داده‌های جامعی که تاریخچه‌ای از فعالیت‌های عملیاتی شرکت را ارائه می‌کند،  نیز در این میان امری ضروری خواهد بود. اعمال کنترل دسترسی‌های مبتنی بر نقش افراد، به تضمین اینکه داده‌های حساس صرفا توسط پرسنل ذی‌صلاح قابل دستیابی باشند و ریسک نشت داده به حداقل برسد کمک خواهد کرد و این اطمینان را ایجاد می‌کند که سازگاری کافی با مقررات حریم خصوصی ایجاد شود. اعمال سیاست‌های شفاف حریم خصوصی و امنیت که با مقررات مرتبط مانند GDPR اتحادیه اروپا و قانون حریم خصوصی مصرف‌کنندگان (CCPA) سازگاری داشته باشند، برای محافظت از داده در کل چرخه عمر آن ضروری خواهد بود.

بسیاری از شرکتها در بحث سیاست‌های حاکمیت داده ه الگو و بنچمارک حوزه خود تبدیل شده‌اند و برای شرکتهای دیگری که در صدد دستیابی به استراتژی‌هایی برای مدیریت داده‌هایشان هستند، بینش‌های ارزشمندی فراهم می‌کنند. مثلا IBM یکی از شرکتهایی است که به چارچوبهای مستحکمی که در بحث حاکمیت داده ایجاد کرده مشهور است و در این برنامه‌ها بر اهمیت کیفیت داده، یکپارچه‌سازی از منابع مختلف و به‌کارگیری سیاست‌های صریح در قبال امنیت و حریم خصوصی افراد و سازمانها تاکید دارد.

اقدامات جامع گوگل برای حاکمیت داده، روزانه مقادیر عظیمی از داده‌ را اداره کرده و ضمن تجمیع و یکپارچه‌سازی منابع عظیم داده، این اطمینان را ایجاد می‌کند که کنترل لازم روی محدود کردن دسترسی‌ها ایجاد شود و سازگاری لازم با مقررات GDPR اتفاق بیفتد. رویکرد مایکروسافت در قبال این ماجرا، شامل پاکسازی مداوم داده‌ها، تجمیع آنها برای ایجاد یک چشم‌انداز کسب‌وکاری منسجم و اعمال دسترسی‌های محدودی است که بر اساس نقش افراد تعریف می‌‌شود و متضمن رعایت استانداردهای جهانی است.

مجموعه ارائه خدمات اینترنتی آمازون (AWS) با تعریف استانداردهای سطح بالایی برای حاکمیت داده – به خصوص در خصوص بخش خدمات ابری- این اطمینان را ایجاد می‌کند که با به‌روزرسانی‌های مکرر و اقدامات امنیتی منجسم، سطح کیفی داده‌ها بالا بماند. چارچوب‌های حاکمیت داده‌ای که توسط Deloitte تعیین شده، به پیچیدگی‌‌های مدیریت داده‌ها در سطح انبوه می‌پردازد و بر حفظ دقت داده‌ها، تجمیع و یکپارچه‌سازی آنها از منابع گوناگون و اعمال محدودیت‌های دسترسی به داده‌ها طبق مقررات GDPR تمرکز دارد. سازمانها می‌توانند با سازگار کردن اقدامات خود با برنامه‌های چنین شرکتهایی که به الگوهایی در زمینه اعمال حاکمیت داده تبدیل شده‌اند، دستیابی به سطح کیفی مشخصی برای داده‌هایشان را تضمین کنند و با اطمینان از رعایت مقررات تعیین شده، اعتماد مصرف‌کنندگان و سهامداران را جلب کنند.

بعد اخلاقی توسعه هوش مصنوعی و رعایت مقررات جهانی

توسعه اخلاقی هوش مصنوعی شامل ایجاد مدلهایی برای فناوری هوش مصنوعی است که داده‌های استفاده شده برای آموزش آن عاری از سوگیری باشند و خروجی‌های این مدل‌ها مکررا مورد بازبینی و بررسی دقیق قرار بگیرد. این رویکرد متضمن آن است که سیستم‌های هوش مصنوعی بتوانند تصمیمات سنجیده و بی‌طرفانه‌ای بگیرند که در بحث حفظ اعتماد و مسئولیت‌پذیری بسیار ضروری است. وقتی که کاربران متوجه شوند که هر یک از تصمیمات سیستم‌های هوش مصنوعی، چرا و چگونه گرفته شده‌اند، بهتر می‌توانند این تصمیمات را بپپذیرند و به این فناوری اعتماد کنند. بازبینی‌ها و نظارت‌های مرتب سیستم‌های هوش مصنوعی برای اطمینان از رعایت استانداردهای اخلاقی و نیازمندی‌های تنظیم‌گری ضروری هستند. این امر شامل ارزیابی منابع داده‌، عملکرد مدل و خروجی تصمیمات برای شناسایی و اصلاح هرگونه بی‌دقتی و سوگیری است.

برای شرکتهایی که عملکرد و بازار آنها چندین کشور را شامل می‌شود، توسعه اخلاقی هوش مصنوعی و تدوین برنامه‌های دقیق برای حاکمیت داده بسیار ضروری است. چنین شرکتهایی باید چشم‌انداز پیچیده‌ای از انتظارات فرهنگی و مقررات درحال تغییر را مورد بررسی داشته باشند. تضمین حفظ شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری به کمک هوش مصنوعی، به جلب اعتماد سهامداران و مشتریان بین‌المللی می‌انجامد و نشان‌دهنده پایبندی و تعهد آن شرکت به رعایت انصاف و مسئولیت‌پذیری است. پایبندی به استانداردهای اخلاقی نواحی مختلف می‌تواند از بروز معضلات قانونی احتمالی جلوگیری کند و حافظ شهرت و اعتبار شرکت باشد.

اساسا در توسعه و تحکیم سیاست‌های هوش مصنوعی و حاکمیت داده، همکاری‌های بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است. سازمانهایی مانند OECD و سازمان ملل در حال کار برای تدوین استانداردهای جهانی و کاملی هستند که توسعه اخلاقی هوش مصنوعی و حاکمیت داده را تضمین کنند. برای شرکتهای بین‌المللی، انطباق با استانداردهای جهانی، انطباق آنها در حوزه‌های قضایی مختلف را تسهیل می‌کند و از پیچیدگی‌ها و هزینه‌های پایبندی به جموعه مقررات محلی می‌کاهد. توافقات دوطرفه میان کشورها نیز در شکل‌دهی چشم‌انداز حاکمیت داده و هوش مصنوعی نقشی اساسی ایفا کرده و چارچوبهایی را برای همکاری‌ها و شناخت دو طرفه استانداردها فراهم می‌کنند.

داشتن عملکرد شفاف و اخلاقی نه تنها به شرکتها کمک می‌کند که از افتادن در دام‌های مقرراتی اجتناب کنند، بلکه باعث می‌شود بتوانند بعد رقابتی خود را تقویت کنند. مصرف‌کنندگان و شرکا به‌طور فزاینده‌ای به دنبال تعامل بیشتر با کسب‌وکارهایی هستند که در عملکرد خود ثابت کرده‌اند که نسبت به اقدامات هوش مصنوعی مسئولیت‌پذیر هستند. با پایبندی به توسعه اخلاقی هوش مصنوعی و مشارکت در تلاشهای بین‌المللی برای استانداردسازی حاکمیت داده، شرکت‌ها می‌توانند وجهه بین‌المللی برندشان را تقویت کنند و روابط ماندگارتری با شرکا و مشتریان سراسر جهان شکل بدهند.

با تمام اینها، باید توجه داشت که با توسعه هرچه بیشتر هوش مصنوعی، ریسک‌های سواستفاده از آن نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد. توسعه اخلاقی هوش مصنوعی با اطمینان از اینکه سیستم‌های هوش مصنوعی در قالبی مسئولیت‌پذیرانه مورد استفاده قرار می‌‌گیرند و اثرات منفی آن به حداقل رسیده، به حذف ریسک‌های احتمالی این فناوری کمک می‌کند. توانایی مدیریت موثر این ریسک‌ها، برای ثبات و رشد پایدار بلندمدت شرکتهایی که در مقیاس جهانی فعالیت می‌کنند، حیاتی است. با ترویج فرهنگ توسعه اخلاقی هوش مصنوعی و ایجاد یک برنامه قدرتمند حاکمیت داده، شرکتهای چندملیتی می‌توانند تغییرات مثبتی ایجاد کنند و با افزایش نوآوری در صنعت هوش مصنوعی، به نمونه‌هایی موفق برای دیگر شرکتها تبدیل شوند.

در اقتصاد دیجیتال عصر حاضر، مدیریت و حاکمیت موثر داده‌ها برای مدیریت کامل ریسک‌های هوش ضروری است. با انجام بهترین اقدامات ممکن برای بهبود کیفیت داده، امنیت و حریم خصوصی افراد و اطمینان از اینکه استانداردها و مقررات بین‌المللی در حال رعایت شدن هستند، میتوان سیستم‌های هوش مصنوعی ارزشمند و اخلاق‌محور ساخت. این رویکرد ضمن حذف ریسک‌های احتمالی، متضمن رشد پایدار، بهبود رقابت در جهان مبتنی بر هوش مصنوعی امروز است. همزمان که شرکتها با چالش‌های و پیچیدگی‌های پیاده‌سازی سیستم‌های هوش مصنوعی دست و پنجه نرم می‌کنند، تمرکز استراتژیک بر بحث حاکمیتت داده برای اطمینان از موفقیت بلندمدت سازمانها ضروری خواهد بود. با در پیش گرفتن رویکرد و اقدامات مسئولیت‌پذیرانه هوش مصنوعی و مدیریت داده‌ها، شرکتها می‌توانند دریچه جدیدی از فرصت‌های تازه را پیش روی خود ببینند و در مسیر ایجاد فضایی شفاف و منصفانه در اقتصاد دیجیتال حرکت کنند.

منبع