هوش مصنوعی چگونه رتبه‌بندی اعتباری مشتریان بانکی را متحول کرد؟

توسعه سریع هوش مصنوعی باعث شده این فناوری رهبری تحول در بسیاری از صنایع را برعهده بگیرد؛ با این وجود صنعت فینتک را باید یکی از نخستین منتفعان این پیشرفت‌ها دانست. با حرکت نهادهای مالی در مسیر دیجیتالی شدن، هوش مصنوعی فرمان تحول را در بسیاری از بخش‌های این شرکتها – خصوصا رتبه‌بندی اعتباری و کشف تقلب- در دست گرفت. در این مقاله ضمن بررسی پتانسیل‌های انقلابی هوش مصنوعی در صنعت فینتک، بر کاربردهای خاص آن در بحث رتبه‌بندی اعتباری و هم‌افزایی آن با فناوری بلاکچین تمرکز خواهیم کرد.

تسهیل اعتبارسنجی و اعطای وام به کمک هوش مصنوعی

سیستم‌های اعتبارسنجی فعلی که شالوده انتخاب مشتریان برای اعطای وام به حساب می‌آیند، به شدت نیاز به نوآوری دارند؛ خصوصا برای تازه‌واردانی که در کشورهایی مانند کانادا زندگی جدیدی را آغاز می‌کنند و پس از سال‌ها ساختن اعتبار در کشورهای دیگر، سابقه اعتباری واقعی‌ و قابل استنادی در کشور مقصد ندارند. بعد منفی ماجرا آن است که چنین سیستم‌های غیربهروزی، حتی ممکن است به داده اعتبار و پاداش به افرادی شوند که سابقه اعتباری بدی در کشور دیگری دارند و احتمالاً همان عادات را تکرار می‌کنند. با تمام اینها، هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که این مشکلات را برطرف کند.

امتیازدهی اعتباری

یکی از کاربردهای امیدبخش هوش مصنوعی برای سالهای پیش رو، ایجاد سیستم‌های امتیازدهی اعتباری منصفانه و کاربردی است که در سطح بین کشوری نیز مورد پذیرش قرار می‌گیرد. این سیستم‌ها می‌تواند کمک بزرگی به مهاجرانی باشد که اغلب به دلیل نداشتن سابقه اعتباری محلی با چالش‌هایی در دسترسی به اعتبار مواجه می‌شوند. داده‌های آماری ارائه شده از سوی دولت کانادا برای سال‌های 2016 و 2019 نشان داد که احتمال «فاقد سابقه اعتباری» شناخته شدن مهاجران تازه‌واردی که کمتر از دو سال در کانادا اقامت داشته‌اند، تقریباً دو برابر بیشتر از خانواده‌های متولد کانادا است (14.8% در مقابل 7.5%).

با این وجود هوش مصنوعی می‌تواند طیف گسترده‌تری از عوامل، مانند پرداخت اجاره، را در ارزیابی اعتباری ادغام و به این ترتیب سیستمی پاسخ‌گوتر و فراگیرتر ایجاد کند. علاوه بر این، خودکارسازی این فرایند با استفاده از عوامل ارزیاب مبتنی بر هوش مصنوعی، می‌تواند سوگیری‌های انسانی را حذف کرده و با رویکردی مبتنی بر داده، رعایت انصاف را تضمین کند.

هوش مصنوعی در املاک و وام مسکن

اکنون بازار مسکن کانادا نمونه‌ قدرتمندی برای استفاده از ابزارهای فین‌تک مبتنی بر هوش مصنوعی به حساب می‌آید. با افزایش قیمت خانه‌ها و کمبود عرضه، هوش مصنوعی می‌تواند به استانداردهای قیمت‌گذاری املاک و وام‌دهی عینیت بیشتری ببخشد. این فناوری با تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، بینش‌هایی در مورد ترندهای بازار، ارزش املاک و ریسک وام‌گیرندگان فراهم می‌کند و فرآیند تصمیم‌گیری را برای وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان بهبود می‌بخشد. این امر به‌ویژه در مواجهه با بحران مسکن، بدهی بالای خانوارها، تورم و نرخ بهره بالایی که بر وام‌های تضمین‌شده با املاک تأثیر می‌گذارد (طبق گزارش اداره نظارت بر موسسات مالی)، ارزشمند است.

هوش مصنوعی در خدمات مشتریان

یکی دیگر از کاربردهای مهم هوش مصنوعی در حوزه فین‌تک، ارائه خدمات مشتری است. هوش مصنوعی امکان اتخاذ رویکردی کارآمدتر در ارائه خدمات به مشتریان را فراهم کرده و با دسترسی بهتر و توانایی مدیریت افزایش حجم درخواست‌ها، کیفیت خدمات را بهبود می‌بخشد. اکنون برخی شرکتهای فعال در این صنعت، از هوش مصنوعی در دو زمینه اصلی استفاده می‌کند: خدمات مشتری و شناسایی تقلب، که کارایی تراکنش‌ها و تعاملات مشتریان را افزایش می‌دهد.

اما شاید بزرگ‌ترین حامی استفاده بیشتر از هوش مصنوعی در خدمات مشتری، نظرسنجی‌هایی مانند گزارش اخیر انویدیا با عنوان «وضعیت هوش مصنوعی در خدمات مالی: روندهای 2024» باشد. در این نظرسنجی، 43٪ از پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند که در سازمان خود از هوش مصنوعی تولیدی، مانند مدل‌های زبانی بزرگ، استفاده می‌کنند و 27٪ بهبود تجربه مشتری را نتیجه استفاده از هوش مصنوعی می‌دانند.

با پیشرفت‌های بیشتر در این حوزه و افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بهبود تجربه مشتری و خدمات دیجیتال، صنعت فین‌تک وارد عصر جدیدی از ارائه خدمات هوشمند به مشتری شده است.

مبارزه با تقلب‌های هوش مصنوعی

همزمان با پیشرفته‌تر شدن هوش مصنوعی، چالش‌های جدیدی نیز در زمینه تقلب و امنیت سایبری ایجاد می‌کند. افزایش استفاده از ابزارهایی مانند دیپ‌فیک‌ها، نقشه‌برداری رمز عبور و ابزارهای شبیه‌سازی صدا، تهدید سرقت هویت در صنعت فین‌تک را بیشتر کرده است. به‌عنوان نمونه، پردازش تصویری انجامی در فرآیند تأیید هویت دیجیتال که نیاز به عکس‌های زنده مشتریان دارد، ممکن است توسط کلاهبردارانی که از ابزارهای هوش مصنوعی برای شبیه‌سازی چهره قربانی در حین فرآیند تأیید هویت استفاده می‌کنند، دور زده شود.

خوشبختانه، خود هوش مصنوعی همچنان ابزارهای قدرتمندی برای مقابله با چنین تهدیداتی نیز فراهم می‌کند. مدل‌های یادگیری ماشین می‌توانند از هر تهدید جدید یاد بگیرند و با شناسایی ریسک‌های بالقوه قبل از وقوع، از آن‌ها جلوگیری کنند. این سیستم‌های امنیتی هوشمند می‌توانند با کاهش مثبت‌های کاذب، تجربه کاربری را بهبود بخشند و هم‌زمان از کاربران در برابر کلاهبرداری‌های پیچیده‌تر محافظت کنند.

بلاکچین؛ مکملی ایده‌آل برای هوش مصنوعی در صنعت فین‌تک

بلاکچین در بهره‌برداری حداکثری از پتانسیل‌های هوش مصنوعی در صنعت فین‌تک، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. زیرا امنیت ذاتی و ماهیت غیرمتمرکز آن، زیرساخت ایده‌آلی را برای خدمات مالی مبتنی بر هوش مصنوعی فراهم کرده است. با رشد سریع تولید محتوا توسط هوش مصنوعی، شاهد افزایش محتوای جعلی در وب جهانی هستیم. اما ماهیت بنیادی ارزهای دیجیتال، بلاکچین را به ابزاری مناسب برای ایجاد یک شبکه اعتماد تبدیل می‌کند. برای مثال، اگر عکس شما به‌صورت رمزنگاری‌شده امضا شود، سطحی از تأیید اعتبار ایجاد می‌شود که به‌راحتی می‌توان اصالت تصویر را بررسی کرد و فهمید آیا توسط یک فرد واقعی تولید شده است یا خیر.

بهبود رتبه‌بندی اعتباری با بلاکچین

استفاده از بلاکچین برای بهبود رتبه‌بندی اعتباری، می‌تواند به امتیازدهی و رتبه‌بندی اعتباری خودکار افراد بر اساس داده‌های تاریخی و داده‌های قابل‌پیش‌بینی وام‌گیرنده تولید کند. این فرآیند، شفافیت بیشتری ایجاد کرده و به کاربران امکان می‌دهد امتیازات خود را سریع‌تر بهبود دهند. این رویکرد مبتنی بر بلاکچین می‌تواند مشکلات متعددی از سیستم‌های فعلی گزارش‌دهی اعتباری را برطرف کند:

1. بهبود امنیت داده‌ها: ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین نقاط ضعف سیستم‌های متمرکز را حذف می‌کند؛ زیرا مراکز اعتباری متمرکز در برابر حملات سایبری به شدت آسیب‌پذیر هستند.
2. افزایش شفافیت و دقت: مصرف‌کنندگان می‌توانند درک بهتری از نحوه محاسبه امتیازهای اعتباری خود و نحوه اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی‌شان داشته باشند.
3. کاهش هزینه‌ها: با حذف واسطه‌ها، بلاکچین می‌تواند هزینه‌های مرتبط با گزارش‌دهی اعتباری را کاهش دهد که این امر با احتمال زیاد، به کاهش نرخ‌های بهره برای مصرف‌کنندگان منجر می‌شود

آینده هوش مصنوعی و بلاکچین در صنعت فینتک

هوش مصنوعی پتانسیل‌های زیادی برای بهبود صنعت فینتک دارد و رشد میزان پذیرش این فناوری در جوامع، تاثیر قابل‌توجهی بر مدرن‌سازی بخش مالی خواهد داشت. هم‌افزایی میان هوش مصنوعی، بلاکچین و دیگر فناوری‌های نوظهور، تا همین جای کار نیز نتایج چشمگیری ایجاد کرده است و انتظار می‌رود رشد این تاثیرات، با حرکت فناوری‌های ذکر شده در مسیر تکامل و مقیاس شدن، ادامه پیدا کند.

در عصر حاضر، هوش مصنوعی از قدرت متحول‌کنندگی بالایی برخوردار است. انتظار می‌رود که با قابلیت‌های چشمگیر این فناوری در ایجاد فرآیندهای قابل‌اعتماد برای سنجش و رتبه‌بندی اعتباری، بهبود خدمات مشتریان و تقویت اقدامات امنیتی، نقش پیشرانی آن در  توسعه یک سیستم مالی دسترسی‌پذیر، امن و عادلانه تثبیت شود. با این حساب، آینده بخش مالی در سایه ظهور فناوری‌های جدید بسیار روشن است و هوش مصنوعی به مانند قلب سیستم، تحول این بخش را تکمیل خواهد کرد.

منبع